Người khám phá bí mật Trinh nữ hoàng cung - Bài 6: Bí quyết dược liệu

Mạnh dặn chúng tôi: "Các anh viết gì cũng được, nhưng đừng đưa chỗ này lên báo, sợ nhiều người biết, đến xin lá cây làm hỏng vườn của em". Tiến sĩ Trâm cũng có một điều kiện như vậy, nhưng theo bà thì cái chính là lo bị người khác đào trộm củ rồi đưa về những "môi trường không thích hợp", lại thiếu kiến thức chăm sóc và thu hái... sẽ làm "tổn hại" uy tín của TNHC. Cũng vì lý do đó, bà không ngần ngại đưa chúng tôi tham quan hết các khu vực trồng những loài cây mà qua nghiên cứu, bà đã phát hiện không phải TNHC "chính hiệu" của VN.

Tiến sĩ Trâm tiết lộ hiện nay bà đã sưu tầm được 12 cây TNHC khác nhau, trong đó có một cây do người bạn của bà mang từ Campuchia về tặng, có công dụng hoàn toàn khác hẳn với TNHC ở VN. Bà nói, người bình thường chỉ có thể phân biệt được vào mùa chúng nở hoa nhưng không phải ai cũng biết chúng nở hoa vào thời điểm nào. Để phân biệt chính xác, Tiến sĩ Trâm phải dựa vào phân loại thực vật học và một phương pháp gọi là... kỹ thuật dấu vân tay! Có một điều bà luôn trăn trở khi tiếp xúc với chúng tôi là hiện nay, có nhiều người nghe truyền miệng nhau, đi hái những lá cây không rõ nguồn gốc về dùng, như vậy rất tai hại. Bà cho biết: "TNHC của Campuchia ngoài những công dụng tương tự như TNHC của VN, do tính chất thích nghi với thời tiết cả hai mùa mưa nắng nên nó cũng còn có thêm tác dụng tránh thai. Vì thế, những phụ nữ khi có dấu hiệu về u xơ tử cung nếu uống nhầm có thể dẫn đến vô sinh".

Nhưng trong trang trại của Tiến sĩ Trâm hiện nay không chỉ hội tụ những "giai nhân" trong chốn hoàng cung. Ngoài các "nàng" còn có những "anh" mà hình hài cũng tương tự và các nhà khoa học cũng đã xác định thuộc "bộ náng" như: náng hoa đỏ (hay còn gọi náng lá gươm), náng hoa trắng... Tiến sĩ Trâm đã có một sự so sánh giữa TNHC và "náng hoa trắng" như sau: náng hoa trắng có thân hình trứng thuôn, lá dày hơn, màu xanh đậm hơn, hoa trắng. Về mặt vi phẫu: Mặt dưới sống lá của náng hoa trắng là một vòng cung đều đặn, đối xứng qua sống lá, mô khuyết rất to... Tiến sĩ Trâm lưu ý tình tiết này vì trong những "anh" thuộc "bộ náng" hiện nay có cây dân gian gọi là "đại tướng quân" chứa rất nhiều độc tính (hiện Bộ Y tế đang cho nghiên cứu), nếu không may uống nhầm lá của nó, có thể ảnh hưởng tới tính mạng. Cũng chưa hết, còn một "cô" khác cũng rất dễ nhầm lẫn với TNHC hiện nay đang mang một cái tên mỹ miều là "lan huệ". Tiến sĩ Trâm nói: "So với TNHC thì lan huệ có hoa màu trắng xanh và thơm hơn, cánh hoa hẹp bản hơn. Nụ hoa lúc chưa nở thon dài, lá có màu xanh nhạt hơi vàng, thân thường ngắn và có màu đỏ". Tất nhiên, lan huệ không thể có những hoạt tính tối ưu như TNHC.

Xác định đúng cây nhưng đất trồng, khí hậu, chế độ chăm sóc và hàng loạt những "bí quyết" kéo theo khác mà qua nhiều năm nghiên cứu, Tiến sĩ Trâm khẳng định rằng nếu không tuân thủ thì TNHC cũng chỉ là những cây hoa cảnh bình thường mà thôi. Bà nhiều lần nhấn mạnh với chúng tôi: "Loài thảo mộc này rất kén vùng trồng. Để nó phát huy tác dụng, chúng tôi phải đi từ hệ sinh thái. Bước đầu là phân tích thổ nhưỡng, xem trồng ở đâu thì mới có tác dụng ức chế tế bào ung bướu".